Temettü nedir?

Temettü Nedir? Kâr Payı Almanın İncelikleri ve Yatırım Stratejileri

Bir şirketin hisse senedini satın aldığımızda, aslında o şirkete bir nevi ortak oluruz. Üstelik bu, şirkete karşı herhangi bir sorumluluğumuzun olmadığı, oldukça konforlu ve "tatlı" bir ortaklıktır. Bu ortaklığın ardından en büyük beklentilerimizden biri de doğal olarak kazanç elde etmektir. İşte "temettü" (İngilizce: dividend), bir şirketin belirli bir dönemdeki (genellikle yıllık veya çeyreklik) faaliyetleri sonucu elde ettiği kârın bir kısmını pay sahiplerine, yani biz yatırımcılara dağıtmasıdır. Bu nedenle sıkça ‘kâr payı’ olarak da adlandırılır.

Temettü dağıtan bir şirketi, yıllarca emek verilmiş ve artık meyve veren büyük bir ağaç gibi düşünebiliriz. Olgunlaşmış meyvelerin avuçlarımıza düşmesi, aldığımız temettü ödemelerini simgeler. Tıpkı iyi bir meyve ağacı gibi, istikrarlı ve iyi temettü veren şirketler de vardır. Bu şirketler, yatırımcılarına sundukları "meyvelerin" sayısını ve lezzetini her sene artırarak onları mutlu edebilirler. Yatırım Gurusu olarak bizler, bu "meyvelerin" yatırımcılar için ne anlama geldiğini ve nasıl değerlendirilmesi gerektiğini detaylarıyla inceliyoruz.

Peki, bu ‘meyveler’ yani temettüler ne şekilde gelir? Temettü ödemeleri çoğunlukla nakittir ve şirketin net kârından ya da bu amaçla ayrılmış yedek akçelerden dağıtılabilir.

Diyelim ki X şirketi, son çeyrekte hisse başına brüt 0,25 dolar temettü beyan etti. Eğer bu şirkette 500 adet hisseniz olsaydı, 125 dolar brüt temettü almaya hak kazanırdınız. Elbette bu brüt bir tutardır. Ülkelerin vergi mevzuatlarına göre farklı oranlarda vergi kesintisi uygulanabilir ve net temettü tutarı değişebilir. Örneğin; Midas gibi bir aracı kurumla Amerikan borsalarında işlem gören bir şirketten temettü aldığınızda, genellikle %20 oranında bir vergi (stopaj) uygulanır. Bu durumda, 125 dolarlık brüt temettüden 25 dolar (%20) vergi kesildikten sonra hesabınıza net 100 dolar geçerdi. Genellikle aracı kurumlar, bu vergiyi sizin adınıza otomatik olarak keserek ilgili devlet kurumlarına öderler.

Temettü ödemeleri çok nadiren de olsa, hisse senedi cinsinden de yapılabilir. Bu durumda şirket, sermaye artırımına giderek yatırımcılarına bedelsiz olarak yeni pay senedi dağıtabilir.

Temettü hisseleri, temettü ödeme tarihleri ve haftalık temettü analizleri gibi konulara ilgi duyuyorsanız, yatirimgurusu.com üzerindeki detaylı içeriklerimize ve bültenlerimize göz atabilirsiniz. Temettünün ne olduğunu anladığımıza göre, şimdi de şirketlerin neden temettü dağıttığına ve bu sürecin nasıl işlediğine bakalım.

Şirketler Neden Temettü Dağıtır?

Temettü ödemelerinin ne sıklıkta yapılacağı, tutarı ve zamanlaması şirketlerin yönetim kurulları tarafından belirlenir. Pek çok şirket bu ödemeleri, kârlarını duyurdukları çeyrek bilanço dönemleriyle senkronize bir şekilde gerçekleştirir: Çeyreklik, altı aylık ya da yıllık olarak temettü dağıtabilirler. Bunun dışında, belirli koşullar altında bir defaya mahsus “özel temettü ödemeleri” de yapabilirler.

Bu ödemelerin ardında pek çok farklı neden yatar. Özetle:

• Kâr Paylaşımı ve Güven Pekiştirme: Şirketlerin elde ettikleri kârları hissedarlarıyla paylaşmalarına olanak tanır. Bu, bir anlamda şirkete duyulan güvenin ödülüdür ve hissedarların hisse senetlerini uzun vadeli tutmaları konusunda motivasyon sağlar.
• Hissedar Servetini Artırma: Hissedarların servetini, şirketin normal büyümesinin ötesinde maksimize etmeye yarar.
• Şirket Performansının Göstergesi: İstikrarlı temettü ödemeleri, genellikle şirketin finansal sağlığının ve iyi performansının bir işareti olarak görülür. Yatırımcılar tarafından olumlu değerlendirilir ve şirketin gelecekte de büyüme ve kazanç artışı beklediği algısını yaratır.
• Yatırımcı Cazibesini Artırma: Bir şirketi yatırımcılar için daha cazip hale getirir. Bu durum, hisse senedi fiyatını da olumlu yönde etkileyebilir. Nitekim temettü ödeme duyurularını bazen hisse senedi fiyatında orantılı bir artış izler. (Ancak, temettü beklentileri karşılayamazsa zaman zaman fiyatta bir miktar azalma da görülebilir.)

Kârları daha öngörülebilir olan, genellikle daha büyük ve köklü şirketler en iyi temettü ödeyenler arasında yer alır. Peki, istisnası yok mu? Elbette var. Öncelikle, her şirketin mutlaka temettü dağıtacağı diye kesin bir kural yoktur.

Bu durum, şirketlerin yönetim stratejilerinden veya dönemsel kararlarından kaynaklanabilir. Bazı şirketler, özellikle hızlı büyüme hedefleyenler, kâr payı dağıtmak yerine kazançlarını şirkete geri yatırmayı tercih edebilirler. Ya da büyük miktarlarda nakit gerektiren bir satın alma veya yatırım planlıyor olabilirler. Bazen şirketler yeterli kâr elde etmese bile, yatırımcılarda yerleşmiş olan düzenli temettü ödeme algısını bozmamak adına temettü dağıtabilir. Bu tür durumları analiz ederken şirketin genel mali yapısını incelemek, Yatırım Gurusu olarak her zaman önerdiğimiz bir yaklaşımdır.

Temettüyü nasıl alabileceğimize geçmeden önce, değerlendirmemiz gereken iki önemli gösterge daha var: Temettü Verimi ve Temettü Ödeme Oranı.

Temettü Verimi Nedir?

Yatırımcılar, bir hisse senedinin potansiyel getirisini değerlendirirken genellikle bu göstergeye bakar. Temettü verimi, bir şirketin dağıttığı yıllık net temettü miktarının, hisse senedinin güncel piyasa fiyatına oranıdır. Basitçe, hisseye sahip olmak için ödediğiniz fiyatın yüzde kaçını temettü olarak geri alacağınızı gösterir.

Örneğin; X şirketimizin hisseleri 50 dolardan işlem görüyorsa ve şirket hisse başına yıllık 2 dolar temettü ödüyorsa, temettü verimi %4’tür (2 Dolar / 50 Dolar x 100).

Temettü Büyümesi Nedir? Uzun Vadeli Yatırımcının Avantajı

Peki, temettü verimi herkes için aynı mıdır? İlginç bir şekilde hayır, değildir. Hemen açıklayalım: Bir hisseyi aynı anda satın alan iki kişinin o hisseden alacakları anlık temettü ödemesi ve dolayısıyla o anki temettü verimi aynıdır.

Diğer yandan, eğer ilgili hisseyi çok önceden, daha düşük bir fiyattan alan bir yatırımcı için, güncel temettü miktarı üzerinden hesaplanan verim çok daha fazla olacaktır. Hemen bir örnekle açıklayalım:

• Emre, XYZ hissesini 2015 yılında hisse başına 44 dolardan satın alıyor. Şirketin aynı sene içerisinde ödediği hisse başına net temettü tutarı 4,4 dolar. Emre için temettü verimi 2015’te %10 (4,4 / 44 x 100) olarak gerçekleşiyor.
• Diğer birçok temettü hissesi gibi XYZ hissesi de temettü ödemesini, hisse fiyatındaki artışa paralel olarak yıllar içinde artırıyor.
• 2021 yılına geldiğimizde XYZ hissesinin fiyatı 100 dolara yükselirken, şirket hisse başına temettü tutarını ise yıllar içinde artırarak 10 dolara çıkarıyor. Yani temettüsünü büyütüyor.
• Şimdi, 2021 yılında bu hisseden 100 dolar ödeyerek satın alan Selin, 10 dolarlık bir temettü ödemesi alıyor ve hissesinin temettü verimi %10 (10 / 100 x 100) olarak gerçekleşiyor.
• Öte yandan, hisseyi 2015 yılında 44 dolardan alan Emre de 2021 yılında 10 dolarlık bir temettü ödemesi alıyor. Ancak Emre'nin maliyetine göre hesaplanan temettü verimi bu sefer (10 Dolar / 44 Dolar x 100) tam %22,72 oluyor!

Kıssadan hisse: Temettü yatırımcılığı genellikle uzun vadeli bir yatırımdır. Meyveleri yıllar geçtikçe olgunlaşır ve zamanla birlikte yatırımcılarının yüzünü güldürür. Bu noktada, temettü hisselerindeki maliyetleri düşürmek ve temettüsünü düzenli olarak büyüten şirketlere yatırım yapmak önemlidir. Kısa dönemli düşünüp, temettü büyümesini, temettü ödeme oranını ve şirketin finansal sağlığını (ki bu konular yatirimgurusu.com'da detaylıca ele alınır) araştırmadan sadece anlık temettü verimi yüksek şirketlere yatırım yapmak riskli olabilir.

Temettü Almak İçin Ne Zaman Hisse Almalı? Temettü Hakediş Tarihleri

Kâr payı alabilmek için o şirketin hissesine sahip olmanız gerektiğini artık biliyorsunuz. Peki tam olarak ne zaman? İşte kazancı hak edebilmek için takip etmeniz gereken önemli tarihler var:

1. Temettü Hakediş Tarihi (Ex-Date veya Ex-Dividend Date): Takviminizde işaretlemeniz gereken en önemli gün budur. Çünkü kâr payı almaya hak kazanmak için, hakediş tarihinden önce o şirketin hissesini portföyünüzde bulundurmanız gerekir. Bu tarihte veya sonrasında hisse alımı yaparsanız, o dönemki temettü hakkınız olmaz.
2. Temettü Ödeme Tarihi: Şirketin belirlediği ve temettülerin hissedarların hesaplarına yatırılacağı tarihtir.

Aracı kurumlara bağlı olarak çeşitlilik göstermekle birlikte temettü, ödeme tarihinden sonra genellikle en geç 2 iş günü içerisinde hesabınıza yansır. (NASDAQ’a ait temettü tarihlerini ve dolarla aylık temettü alma stratejilerini merak ediyorsanız, ilgili kaynaklara [orijinal metindeki linkler buraya eklenebilir] göz atabilirsiniz.)

Kâr payı yani temettü, özellikle düzenli gelir arayan yatırımcılar için bir hayli önemlidir.

Temettü Ödeme Oranı Nedir? Sürdürülebilirlik Göstergesi

Temettü ödeme oranı, şirketin kazandığı kârının ne kadarlık bir bölümünü yatırımcılarına temettü olarak dağıttığını gösterir. Örnek olarak, Starbucks’ın (SBUX) 2021 yılındaki temettü ödeme oranı %52,83’tü. Şirket o yıl hisse başına 1,96 dolar temettü ödemiş, 12 aylık hisse başına kârı ise 3,71 dolar olmuştu.

Temettü Ödeme Oranı = (Hisse Başına Ödenen Yıllık Temettü Tutarı / Yıllık Hisse Başına Kâr) x 100

Hisse başına kârı şirketin çeyreklik bilançosunda bulabiliriz. Hisse başına ödenen temettü tutarını ise şirketin bilanço dönemindeki duyurularından elde edebiliriz. Hisse başına kârın artması, temettü yatırımcıları için çok önemlidir. Şirketin aynı oranda temettü ödemeye devam edeceği (yani temettü ödeme oranının sabit kalacağı) varsayımıyla, hisse başına kârını artıran bir şirketin temettü ödemesi de aynı oranda artar.

En İyi Temettü Ödeme Oranı Nedir? Bu oran, temettü yatırımcısının beklentilerine ve risk iştahına göre değişebilir.

• Eğer temettü büyümesini hedefliyorsanız ve temettü ödemesinin sürdürülebilir olmasını istiyorsanız, %80 ve üzeri bir ödeme oranı sizin için uygun olmayabilir. Kazancının tamamına yakınını ve bazen %100’ü de geçerek kazancından fazlasını temettü olarak dağıtan bu şirketlerin temettü ödemelerine “sağlıklı” veya “sürdürülebilir” olarak bakılmaz. %100’den fazla temettü ödemesine sahip bir şirket, kazandığı kârından daha fazla temettü dağıtıyor demektir. Bu kimi zaman şirketin duran varlıkları (üretim araçları, gayrimenkul vb.) satışından gelen gelirlerin dağıtımıyla, kimi zaman da gelecek dönemlerde dağıtacağı kârlarından yiyerek gerçekleşir.
• Sağlıklı bir ödeme oranı, genellikle %30-50 arasında sayılır.
• %50-80 arası bir ödeme oranına “yüksek” gözüyle bakılırken, bu ödemeyi genellikle düşük yatırım yapan, geniş nakit rezervlerine sahip köklü şirketler sağlar.

Temettüden Sonra Hisse Fiyatı Düşer mi?

Evet, genellikle düşer. Temettü yani kâr payı, şirketin varlıklarından, kasasından çıkan bir parayı temsil ettiği için, teorik olarak hisse başına ödenen brüt temettü tutarı kadar hisse fiyatının da düşmesi beklenir. Bu olay her borsa ve her hisse senedi için geçerli bir prensiptir.

Öte yandan, kimi zaman şirket için gösterilen talep o kadar yüksek olabilir ki, hisse fiyatı temettü kaynaklı düşüşe fırsat bulamadan güçlü bir şekilde yükselebilir. Yani temettü ödemesinden kaynaklanan düşüş etkisi, piyasa talebinden kaynaklanan yükseliş etkisi karşısında zayıf kalabilir ve hisse fiyatı yükselişe geçebilir.

Parça Hisse (Kesirli Hisse) Alımında Temettü Veriliyor mu?

Parça hisse alımı, normal bir hisse alımından temettü hakkı açısından çok farklı değildir. Yani evet, normal (tam) bir hissede nasıl temettü alabiliyorsanız, parça hissede de sahip olduğunuz oran kadar temettü alma hakkına sahipsiniz. Burada değişen tek şey, alacağınız temettü miktarı olacaktır.

Örneğin; tam bir hisseden 10 dolarlık bir temettü alıyorsanız ve sizin yarım (0.5) hisseniz varsa, 10 dolar yerine 5 dolar temettü alırsınız.

Hisse Bölünmesi Gibi Durumlarda Parça Hisseler Ne Olur?

Hisse bölünmesi, şirketin mevcut hisselerini çoğaltmak için izlediği bir yöntemdir. Bu yöntemde şirket tarafından belirlenen bir orana göre hisseler parçalara ayrılır, böylece hisse başına fiyat düşerken toplam hisse sayısı artmış olur (toplam değer aynı kalır).

Parça hisseniz varsa, böyle bir durumla karşılaştığınızda yine tam bir hisse senediniz varmış gibi etkilenirsiniz. Diyelim ki hisse bölünmesine giden bir şirkette bir buçuk (1.5) adet hisseniz var. Şirket de 1’e 2 oranında hisselerini bölüyor olsun. Bu durumda hisse sayınız yine bölünme oranına göre artacaktır; yeni durumda 3 adet hisseniz olacaktır. Fakat hisselerinizin toplam değeri sabit kalacaktır.

Parça Hisse Özelliği Borsa İstanbul’da (BIST) Var Mı?

Halk arasında küsuratlı hisse senedi veya lot altı hisse senedi olarak da bilinen parça hisse alım satımı, Borsa İstanbul’da (BIST) yatırımcıların doğrudan kendi istekleriyle gerçekleştirebileceği bir özellik olarak henüz sunulmamaktadır. Ancak, Borsa İstanbul’da lot altı hisse senetleri, ters hisse bölünmesi veya şirket birleşmeleri gibi bazı kurumsal operasyonlar sonucunda yatırımcıların portföylerinde oluşabilir. Bu tür spesifik piyasa mekanizmaları ve yatırımcının hakları konusunda daha fazla bilgi için yatirimgurusu.com'daki rehber içeriklerimizi takip edebilirsiniz.